سرویس فرهنگ و هنر مشرق -
یکی از معضلات مهم جشنواره فیلم فجر در سالهای اخیر این است که برخی از اهالی سینما ورسانه، بسیار علاقهمند هستند سلیقه فردی خود را به مردم و مسئولان سینمایی حقنه کنند و با دستاویزهای مختلفی جشنواره فیلم فجر را مورد هجمه قرار دهند. اما یک نکته بسیار مهم در مورد عملکرد دوساله جشنواره فیلم فجر بسیار از اهمیت بالایی برخودار است.
مسئولان برگزاری در دو سال اخیر تلاش می کنند که جشنواره فیلم فجر بدون کمترین حاشیه اخلاقی – سیاسی برگزار شود و بدون تردید به همین دلیل بسیاری از اهالی رسانه، از این فرصت بهره میبرند تا جشنواره فیلم فجر را با شتاب بیشتری مورد هجمه قرار دهند، یا مطالبات شغلی،صنفی و بیزنسی خود را از دبیر جشنواره مطالبه کنند. با همه این احوال سانسهای مردمی و اشتیاق مردم به برخی آثار جشنواره نشان میدهد تاثیر رسانه ها برای شعلهور کردن آتش حواشی اثری در مخاطب مردمی نخواهد داشت.
قبل از جشنواره فیلم فجر بسیاری از رسانهها با یک رویکرد سیاسی مشخص زمینه ساز جنجالهای بیهوده و فراوانی شدند تا فیلم کیانوش عیاری در جشنواره فیلم فجر در بخش مسابقه حضور داشته باشد که به دلایل مختلفی این اتفاق محقق نشد و در عوض فیلم « کاناپه» آثاری فراوانی مثل بدون تاریخ بدون امضا، بیست و یک روز بعد ، تابستان داغ، ایتالیا ایتالیا چنان خوش درخشیدند که نبود عدم حضور فیلم آنچنان هم موضوع عجیبی برای مخاطب مردم نبود.
از سوی دیگر گروه سیاسی دیگری با حذف امپراطوری جهنم، هیاهوی مشابهی به راه انداختند اما درخشش آثاری نظیر ویلایی های و ماجرای نیمروز موجب شد که گروه موافق حضور «امپراطوری جهنم» دست از هیاهوی شبه سیاسی خود بردارند و غرق در شادی حضور دو فیلم مذکور شدند. اما هر دو گروه سیاسی، با وجود اینکه از جشنواره رضایت نسبی خوبی دارند، اما این رضایت نسبی را در رسانههایشان مندرج نمیکنند. گویی ترسی از جانب هر دو گروه برای تائید جشنواره وجود دارد و روال نق زدن ها و غر زدن ها همچنان ادامه خواهد داشت.
در دوره سی و پنجم جشنواره در آثار مهم و جریان ساز بدنه سینمای روشنفکری مصادیق روایی و داستانی وجود دارد که از دایره فرهنگ عامه فراتر نمیرود و نوعی هویتمندی اخلاق گرایانه در اغلب آثار جشنواره فیلم فجر متجلی است. اما این اعتراف در رسانهها مندرج نمیشود و برخی سعی دارند هویت مندی اخلاقی جشنواره را تخریب و تخطئه کنند. از زمان اعلام کاندیداهای فجر دوباره موج حملات به سوی جشنواره آغاز شد. جشنواره ای که بر خلاف ادعای نقزن و غرزنها بیحاشیهترین جشنواره فیلم فجر است و تقریبا عادلانهترین داوریها را در مورد آثار راه یافته به بخش مسابقه انجام شد.
داوران فجر با دقت نظر ویژهای، بهترینها را کاندید کردند. تعداد کاندیداها موید دقت نظر فوق العاده هیات داوران است و برترینهای فجر از دید داوران مغفول نماندند. در جشنواره امسال تابستان داغ با نامزدی در (١٣رشته)، بدون تاريخ بدون امضا (١١ رشته)، ماجراى نيمروز (٩ رشته)، نگار و فرارى (٨رشته) ،ويلايى ها (٧رشته)، زير سقف دودى (٦ رشته)، يك روز بخصوص، سد معبر و رگ خواب(٤ رشته)، سارا و آيدا، اسرافيل، گشت ٢ (٣ رشته)خفه گى، آباجان، ايتاليا ايتاليا، خوب بد جلف (٢ رشته) پیشتاز این رقابت بودند و فیلمهایی شایسته، بدون تاریخ بدون امضا، تابستان داغ، ماجرای نیمروز و ویلایی با پیشتازی در میان رقبا، بیشترین تعداد نامزدی نصیبشان شده است.
اما حملات به سوی هیات داوران مثل حملات پر شمار به هیات انتخاب قطعا متوقف نخواهد شد. این حملات عمدتا به این دلیل است که سرفصلهای محتوایی انتخاب و داوری به نوعی هویت مندی رسیده است اما پاپاراتزی بزرگ برنامه هفت گویا با اینکه بسیاری از فیلم های جشنواره را به اعتراف خودش ندیده است، همچنان علاقه مند به فرافکنی است.
حواشی و حملات دیشب در برنامه هفت کلید خورد و افخمی مثل سال گذشته، هیات داوران را به باد انتقاد گرفت و آنها را متهم به سیاسی کاری کرد، فراستی و قطبی زاده هم،هر کدام سعی در حقنه کردن آرا و نظرات خود داشتند. البته فراستی و قطبی زاده آراء و نظراتش مثل افخمی جهت دار نیست.
افخمی با اظهارات یکسویه خود نشان داد که به دو مسئله بسیار مهم اشراف ندارد، نخست دموکراسی را به درستی نمیشناسد و از سوی دیگر پس از سالها فعالیت در سینما و آشنایی با انواع و اقسام جشنوارهها ، با اینکه خودش داور جشنواره فیلم فجر بوده، اهمیت جایگاه هیات داوران را فراموش کرده است. یادمان باشد زمانی که افخمی جایزه فیلمنامه را در جشنواره سی و دوم برای فیلم آذر، شهدخت، پرویز و دیگران، دریافت کرد زمانیکه روی سن آمد، گفت" انتظار نداشتم که جایزه را دریافت کنم و برای تشویق سایر همکارانم به مراسم اختتامیه آمدهام." آیا افخمی برنامه هفت همان افخمی سال 1392 است.
وقتی کسی تریبون میلیونی و رسمی در اختیار دارد قرار نیست نظرات خود را به مردم تحمیل کند و متاسفانه افخمی طوری در برنامه هفت اظهار می کند گویی رئیس سازمان سینمایی است و قرار است برای همه امور تصمیم بگیرد. در صورتیکه بنای هر جشنوارهای دموکراسی است و بر این اساس هیات انتخاب و هیات داوران شکل می گیرد. اتفاقا نگرانی مهم در مورد فیلمهای ویلاییها و ماجرای نیمروز این است که در صورت عدم موفقیت در فجر، اگر مولفان فیلم سکوت پیشه کنند، این دو فیلم شایسته با اکران مردمی خوبی مواجه خواهد بودبه شرطی که در صورت عدم توفیق، آثارشان را وارد دستهبندی های سیاسی نکنند. این دو فیلم قطعا اکران ویژه ای خواهند داشت و با اقبال مردمی مواجه خواهند شد. کما اینکه اگر فیلم شیار 143 با حواشی سیاسی رسانه ها مواجه نمیشد در گیشه اکران موفقتری میداشت.
در این شرایط چرا باید انتخابهای شایسته هیات داوران چنین مورد پرسش قرار گیرد. ماجرای نیمروز در 9 رشته و ویلایی ها در 7 رشته نامزد شده اند و آقای مجری بدون آنکه اسامی نامزدها را با دقت بخواند ادعا کرده قرار است که این دو فیلم را در جشنواره نادیده بگیرند. سخنان افخمی فرافکنی و عاملی تحریکی برای رسانههاست. جناب مجری در اتوبان اظهارنظرهای یکطرفهاش، تامل و تعمق نمیکند و به همین دلیل دنبال دعوا و جنجال میگردد.
انتخابهای هیات انتخاب جشنواره سی و پنجم نشان میدهد که عدالت و وجدان هنری آنها ضریب ایدئولوژیکی نداشت و مضامین شایسته برای حضور در فجر، انتخاب شدند و هیات داوران فیلم شایسته تابستان داغ را به درستی در صدر کاندیداهایش قرار داده است. فیلمی که یک مسئله استراتژیک کاملا به روز را در متن و محتوایش دارد. به اعتقاد نگارنده اگر این فیلم اغلب جوایز فجر را کسب کند، ارزش آثاری مثل ویلاییها و ماجرای نیمرزو کمرنگ نخواهد شد.
ضمن اینکه برای مخاطب تفاوتی نمیکند کدام فیلم سیمرغ را دریافت میکند. سرنوشت اکران فیلمهای ویلاییها و ماجرای نیمروز به اعتقاد نگارنده خیلی مهمتر از این است که چند سیمرغ دریافت می کنند.
***علیرضا پورصباغ